Ogórek (Cucumis sativus)
Ogórek, podobnie jak dynia, melon i cukinia, należy do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, gdzie uprawiano go od 3000 lat p.n.e. Już Albertus Magnus opisał sposoby uprawy ogórków. Jako warzywo ogórek znalazł szersze uznanie znacznie później.
Obecnie ceni się ogórki na równi z pomidorami. Dzięki uprawom szklarniowym oba te gatunki można spożywać w stanie świeżym przez cały rok. Znane są różne odmiany i formy ogórków, różniące się nie tylko sposobem uprawy, lecz i przeznaczeniem, jak np.: ogórki sałatkowe, kwaszeniaki i konserwowe. W wysokich, ogrzewanych szklarniach uprawia się przede wszystkim długie odmiany sałatkowe, w inspektach, pod folią i w polu uprawia się głównie ogórki przeznaczone do kwaszenia i konserwowania. Ogórki wymagają dużo ciepła, nie znoszą chłodów, a tym bardziej temperatury poniżej zera. Dobrze rosną w miejscach osłoniętych przed wiatrem. Najlepiej plonują na żyznych, ciepłych glebach, bogatych w próchnicę. Gleby bardzo ciężkie lub zbyt lekkie mniej się nadają pod uprawę tej rośliny. W ogrodzie można poprawić glebę przez dodanie kompostu z obornika. Również sproszkowane mieszanki nawozowe i różne mączki skalne bardzo korzystnie wpływają na wzrost roślin. Ponieważ ogórki nie pobierają z gleby zbyt wielu składników pokarmowych, są dobrym przedplonem dla wielu roślin. Pozostawiają też glebę w dobrej strukturze.
Siew i pielęgnacja. Już pod koniec kwietnia nasiona ogórka można wysiewać w inspekcie do doniczek o średnicy 7—9 cm. Pozwoli to na przyspieszenie zbiorów i uniknięcie szkód powodowanych przez przymrozki wiosenne, co często się zdarza przy wysiewie nasion bezpośrednio do gruntu w połowie maja. Najlepszym podłożem do siewu jest ziemia kompostowa z dodatkiem torfu. W jednej doniczce umieszcza się 2—3 nasiona i podlewa SPS lub Oscorna-Wurzelstarkung. Po 15. maja dwie najsilniejsze rośliny z każdej doniczki wysadza się na miejsce stałe. Bardzo często rośliny trzeba chronić nocą przed niską temperaturą osłaniając kapturkami plastykowymi, kołpaczkami z papieru itp. Bezpośrednio do gruntu nasiona wysiewa się w połowie maja. Na grządce szerokości 1,2 m robi się jeden rowek głębokości 2—3 cm, w którym co 30 cm układa się po 3—4 nasiona. Nasiona przykrywa się dobrze rozłożonym kompostem. Przed wysiewem zaleca się nasiona zaprawić lub opryskać 2-procentowym roztworem SPS. Podlewanie gleby wyciągiem z ziół zwiększa siłę kiełkowania nasion oraz odporność siewek na różne choroby. Siewki przerywa się, pozostawiając w jednym miejscu jedną lub dwie najsilniejsze rośliny.
Uprawa ogórków – a — uprawa na wałach podnosi żyzność gleby, co w połączeniu z osłoną przed wiatrem stwarza dogodne warunki do uprawy wrażliwszych roślin, w tym wypadku ogórków, b — rowki wypełnia się dobrą ziemią kompostową, a na brzegach można układać przekompostowany obornik, stale używany do wypełniania rowków.
Powszechnie stosowanym sposobem jest siew na wałach wysokości około 15 cm. Sprzyja to szybszemu nagrzewaniu się gleby oraz płytkiemu korzenieniu się roślin. Obfite podlewanie w okresie powstawania owoców wpływa na lepszy wzrost i zawiązywanie owoców, podnosi plenność i przedłuża żywotność roślin.
Uprawa pod folią przyspiesza zbiory około 10 dni i zwiększa plon o 30%. Trzeba podkreślić, że folia izoluje glebę od ożywiających wpływów atmosfery. Dlatego lepsze jest ściółkowanie powierzchni trawą lub resztkami roślinnymi. Duży wpływ na plonowanie ogórków ma nawożenie. Konieczne jest dwukrotne stosowanie sproszkowanych nawozów organicznych rozpuszczonych w wodzie oraz regularne opryskiwanie preparatami biodynamicznymi. Ze względu na płytki system korzeniowy spulchnianie gleby musi być płytkie i ostrożne.
Choroby i szkodniki. Naturalne metody uprawy ogórków zabezpieczają je w dużym stopniu przed szkodnikami i chorobami, których jednak nie można lekceważyć. Najbardziej należy się obawiać mączniaka prawdziwego, kanciastej plamistości i gorzknienia owoców. Dzięki intensywnej hodowli w sprzedaży znajduje się już wiele odmian odpornych na większość chorób. Należy na to zwracać uwagę przy zakupie nasion. W zwalczaniu chorób pomocne są opryskiwania gnojówką skrzypową, a szkodników — Pyrethrum. Właściwe zmianowanie ma również wpływ na zdrowotność roślin. Ogórki trzeba często zbierać, gdyż szybko przerastają i tracą wartość użytkową. Uprawę ogórków pod szkłem opisano w innym miejscu.