Od form dzikich do form uprawnych

Od form dzikich do form uprawnych

Dzikie rośliny rozwijające się w warunkach naturalnych wykazują wielką różnorodność, dzięki czemu również w obrębie gatunku znajdują się rośliny o odmiennych cechach.
Człowiek starał się selekcjonować rośliny o szczególnie cennych dla niego cechach i próbował je utrwalić; w ten sposób powstały rośliny uprawne.
Od początku rozwoju upraw rolnych człowiek ingerował w świat roślin, stosując różne zabiegi hodowlane. W pierwszym etapie hodowli zmieniano pokrój całych roślin, potem starano się odpowiednio zmieniać poszczególne ich organy, tak aby stanowiły pokarm dla ludzi i zwierząt. Obecnie, dzięki poznaniu praw dziedziczenia, przez krzyżowanie i selekcję można poprawić wartość roślin uprawnych.
Szlachetne odmiany mają liczne i duże nasiona, smaczne owoce lub korzenie. Odznaczają się znacznie silniejszym wzrostem, w związku z czym mają inne wymagania środowiskowe. Odmiany te są znacznie wydajniejsze niż ich przodkowie, ale na skutek specjalistycznej hodowli zatraciły wiele naturalnych cech, z których najważniejszą jest żywotność. Mają też większe wymagania, zwłaszcza w stosunku do wody i składników pokarmowych. Mniejsza też jest na ogół ich odporność na choroby i szkodniki. Stwierdzono na przykład ścisłą zależność między barwą łusek zewnętrznych cebuli oraz barwą łupiny nasiennej grochu a wrażliwością tych roślin na choroby lub szkodniki. Bez troskliwej opieki nie można już uprawiać wielu odmian wyhodowanych przez człowieka. Główka kapusty może być tak zbita, że nie pozwala na przebicie się kwiatostanu, co w przyrodzie przekreśliłoby możliwość zachowania gatunku.

Dobra odmiana to jeszcze nie wszystko. Aby rośliny uprawne ujawniły wszystkie swoje potencjalne możliwości, potrzebna jest pomoc ze strony człowieka. Tylko właściwy dobór odmian, warunki zapewniające zdrowy wzrost rośliny, wystarczająca ilość wody, prawidłowa u-prawa gleby oraz sprzyjająca pogoda gwarantują wysokie plony. Jest to znane każdemu, kto się interesuje swoim ogrodem i uważnie obserwuje rośliny.