Jeżyna – Pochodzenie i odmiany

Jeżyna – Pochodzenie i odmiany

Owoce jeżyny leśnej od dawna stanowiły pokarm naszych przodków. Jak wynika z ustalonych źródeł, gatunek jeżyna strzępiastolistna (Rubus laciniatus) jest uprawiany na terenie Niemiec od 1770 roku. Ze względu na piękne ulistnienie polecano go do sadzenia na szerszą skalę od 1900 roku. Krzewy tego gatunku silnie rosną i mają liczne kolce. Dojrzałe owoce, długości 1,5 cm, nie są wrażliwe na długotrwałe deszcze, a nawet są wtedy większe i aromatyczniejsze. Ważną zaletą tego gatunku jest duża mrozoodporność. Nawet w ostrym klimacie pędy nie wymagają zabezpieczenia przed niską temperaturą. Podobną mrozoodpornością odznacza się gatunek Rubus filicifolius, który ma duże i smaczne owoce. Rośnie znacznie słabiej, a pędy mają mniej kolców. Gatunek ten jest powszechnie uprawiany w Szwajcarii. Najczęściej uprawiana jest odmiana ‘Teodor Reimers’, wyselekcjonowana w 1889 roku w Hamburgu. Rośnie bardzo silnie i każdego roku tworzy pięciometrowej długości pędy, na których w następnym roku tworzą się aromatyczne owoce przez 10—12 tygodni. Jeśli poprzedniego roku nie skróciło się pędów bocznych nad 1—3 liściem, a pędu głównego o 1—2 m w okresie zimy, to owoce są bardzo małe. Pierwsze owoce dojrzewają na końcu owocostanu. Dojrzałe o-woce są wrażliwe na opady deszczu i trzeba je zbierać dwa razy w tygodniu. Krzewy natomiast są wrażliwe na mróz. Na zimę pędy trzeba zabezpieczyć przed ujemnym wpływem niskiej temperatury. W RFN jeżyny dł skalę towarową uprawia się dopiero od 30 lat, podczas gdy w USA znane są od dawna uprawne odmiany wyhodowane z kilku dzikich gatunków jeżyn. Niektóre z nich trafiły do Europy.

Jeżyny, rosnące podobnie jak maliny, płytko się korzenią, dlatego też mają większe wymagania glebowe, tym bardziej że krzewy wyrastają do wysokości trzech metrów i mają rozgałęzione pędy. Mrozoodporność zależy w dużym stopniu od odmiany. Na przykład ‘Wczesna Wilsona’ jest bardzo odporna na mróz i przymrozki. Owoce ma średniej wielkości, dojrzewają one pod koniec lipca, są dość twarde i słodkie, w smaku przypominają nieco owoce bzu czarnego. Pędy są rzadko pokryte kolcami. Od 1900 roku uprawia się także odmiany bez kolców. Pierwszą odmianę tego typu wyselekcjonowano z amerykańskiej odmiany ‘Youngberry’ w 1935 roku w Karyntii (Austria). Tę nową bezkolcową odmianę nazwano ‘Youngberry Bezkolcową’. Niestety jej pędy nie są odporne na mróz. Z bezkolcowych odmian interesująca jest odmiana ‘Thomless Evergreen’, sprowadzona z Anglii. Po trzyletnich obserwacjach w Instytucie Sadownictwa w Wadenswil w Szwajcarii odmianę tę skierowano do uprawy. Również z USA pochodzą krzyżówki międzygatunkowe. Ze skrzyżowania jeżyny i maliny uzyskano w 1880 r. w Kalifornii mieszańca ‘Loganberry’ (Rubus loganobaccus). Odznacza się on dużymi (do 4 cm długości), ciemnymi owocami, bardzo poszukiwanymi przez przemysł przetwórczy. Mieszaniec ten jest bardzo plenny, tworzy pędy do 4 m długości, niestety wrażliwe na niską temperaturę. Wymaga żyznych gleb i ciepłych stanowisk.