Rabarbar

Rabarbar (Rheum rhabarbarum)

W Europie Środkowej oprócz rabarbaru uprawiane są jeszcze dwa gatunki z rodziny rdestowatych (Polygonaceae), mianowicie gryka zwyczajna i szczaw. Do rodziny tej należy jeszcze wiele innych roślin, zwłaszcza chwastów, od rdestu polnego do wysokich pnączy, jak rdest Auberta. Większość roślin z tej rodziny odznacza się silnym wzrostem i lubi gleby lekko kwaśne. Cechą charakterystyczną prawie wszystkich roślin rdestowatych jest czerwone zabarwienie ogonków liściowych, szczególnie wyraźne u rabarbaru. Jeszcze dziś ocenia się jakość tego warzywa na podstawie intensywności zabarwienia ogonków liści.

Ojczyzną rabarbaru jest Tybet i Chiny Zachodnie. Uprawiano go tam już wiele wieków przed naszą erą. Do Europy trafił w średniowieczu jako roślina lecznicza, a później znalazł zastosowanie jako warzywo. Dopiero w połowie ubiegłego stulecia dotarł przez Anglię do północnej części Niemiec. Równocześnie z uprawą zaczęto też hodowlę nowych odmian, której celem było uzyskanie roślin o długich i grubych ogonkach oraz jak najintensywniejszym, czerwonym zabarwieniu. W Polsce polecane są odmiany ‘Wiśniowy’, ‘Wczesny Hosera’, ‘Przodownik Europy’. Rabarbar jest dużą byliną tworzącą podziemną karpę z korzeniami i pąkami, z których wyrastają duże liście na grubych ogonkach liściowych. Podobnie jak inne rośliny, które lubią dużo świeżej próchnicy (dynia, ogórek), również rabarbar okrywa powierzchnię gleby dużymi liśćmi, tworząc doskonały mikroklimat. Sprzyja to wyrastaniu długich i delikatnych ogonków liściowych. Podobnie jak u ogórków bardzo istotny jest szybki rozwój liści na wiosnę. Konieczne więc jest obfite nawożenie organiczne, np. dobrze rozłożonym obornikiem. Późną jesienią należy pod jedną roślinę dać 3—5 łopat takiego nawozu. Część nawozu zostawia się na powierzchni gleby, a część miesza się z jej górną warstwą. Przed założeniem nowej plantacji nawożenie musi być jeszcze obfitsze, a gleba spulchniona na głębokości 40—50 cm.

Nową plantację zakłada się z roślin pochodzących z podziału starej karpy. Tnie się ją na 2—4 części ostrym nożem; powierzchnia cięcia powinna być równa i gładka. W przeciwnym wypadku karpa szybko gnije. Rozmnażanie generatywne (z nasion) nie jest wskazane. Nie należy też dzielić karp, które wcześniej były pędzone zimą. Podzielone karpy można przed sadzeniem moczyć w roztworze Preicobact lub Oscorna-Wurzelstarkung. Rabarbar najlepiej sadzić jesienią. Tylko wyjątkowo rozmnaża się rabarbar w marcu. Karpy sadzi się głębiej, niż rosły wcześniej, tak aby wierzchołek pąka znajdował się kilka centymetrów pod powierzchnią gleby. Jedna roślina potrzebuje około 1,2 m2 powierzchni. Na własne potrzeby wystarczą 2—3 rośliny.

W pierwszym roku po posadzeniu rośliny rozwijają się wolno i nie dają dużego plonu, wymagają natomiast bardzo troskliwej pielęgnacji. Dopiero w drugim roku można się spodziewać większego zbioru ogonków liściowych. Zbiór zaczyna się w kwietniu, a przy stosowaniu ściółkowania gleby, np. słomą lub rozłożonym końskim obornikiem, znacznie wcześniej. Nie należy jednocześnie ścinać wszystkich liści, gdyż część ich jest potrzebna do dalszego rozwoju rośliny. Wyrastające kwiatostany trzeba możliwie szybko usunąć, gdyż osłabiają roślinę mateczną. Zależnie od pogody zbiór liści powinien zakończyć się około połowy czerwca. Przedłużenie zbioru mocno osłabia roślinę, a jakość ogonków jest też dużo gorsza. Rabarbar można uprawiać na jednym miejscu przez 8—12 lat, następnie karpy wykopać, podzielić i posadzić w nowym miejscu. Zbyt kwaśny smak rabarbaru można złagodzić przez stosowanie preparatów biodynamicznych, zwłaszcza krzemionki. Rabarbar, warzywo bardzo łatwe w uprawie, powinien rosnąć w każdym ogrodzie.