Torf

Torf

W ostatnich dziesięcioleciach wyraźnie wzrosło zużycie torfu nie tylko w kwiaciarstwie do przygotowywania ziemi ogrodniczej, ale także w o-grodach przydomowych. Żeby móc lepiej ocenić argumenty „za” i „przeciw” stosowaniu torfu, trzeba zadać sobie pytanie: co to jest torf? Torf to substancja organiczna, która powstała w wyniku obumarcia i niecałkowitego rozkładu roślin torfotwórczych w warunkach nadmiernej wilgotności i słabego dostępu powietrza. Torfy powstawały w różny sposób po okresie lodowcowym. W dolinach, a przede wszystkim w zagłębieniach po wyschniętych jeziorach tworzyły się tzw. torfowiska niskie. Powstawały one z trzciny, pałki szerokolistnej, turzyc oraz z olchy i wierzby. Obumierające w wodzie rośliny nie ulegały całkowitemu rozkładowi na skutek braku powietrza i tworzyły zasobne w substancję organiczną pokłady torfu.

tmpdedc-1Schematyczny przekrój klasycznego torfowiska wysokiego, które powstało z odkładania się warstw torfu: a — muł jeziorny, b — torf trzcinowy, c — torf turzycowy, d — torf olchowy oraz brzozowo-sosnowy, e — dobrze rozłożony torf sfagnowy, f — słabo rozłożony torf sfagnowy

Torfowiska wysokie powstawały na ubogich glebach piaszczystych, w rejonach obfitych opadów atmosferycznych i przy dużej wilgotności powietrza. W takich warunkach rósł mech torfowiec (Sphagnum), sitowie błotne, wełnianka i inne rośliny lubiące kwaśne gleby. Rokrocznie obumarłe rośliny tworzyły warstwy, które obecnie są eksploatowane. Starsze torfy są ciemniejsze i bardziej zbite, młodsze — jaśniejsze i prawie jeszcze nie rozłożone. Tak powstałe złoża torfowe osiągają grubość 10—12 m.

Właściwości torfu zależą od warunków, jakie działały na torfowisko: rodzaju podłoża (od dołu) oraz światła, powietrza i ciepła (od góry). Torf ma działanie izolujące i konserwujące, toteż hamuje procesy krążenia i wymiany materii między glebą, roślinami oraz całym otoczeniem. Dlatego nie może on w istotny sposób poprawić właściwości gleby, lecz może być używany do ochrony gleby przed wpływami zewnętrznymi i utrzymywania jej wilgotności. Jak można wykorzystać te właściwości torfu? Wspomniano już o jego przydatności do sporządzania specjalnej ziemi ogrodniczej używanej w uprawie roślin doniczkowych (zwłaszcza azalii i wrzośćców) oraz do produkcji rozsady. W uprawie różaneczników właściwych, azalii, borówki wysokiej i innych roślin kwasolubnych na glebach zasadowych lub obojętnych (szczególnie w południowej części Niemiec) konieczny jest dodatek kwaśnego torfu do gleby. Dodatek torfu do piaszczystych i żwirowatych gleb wyraźnie poprawia ich stosunki wodne i przyspiesza proces powstawania próchnicy. Wielu ogrodników używa torfu do rozluźnienia gleb ciężkich, szczególnie jeśli nie były dotychczas uprawiane, chociaż ten sam albo nawet lepszy efekt można byłoby osiągnąć przez uprawę roślin motylkowatych. Trzeba podkreślić, że dla potrzeb ogrodnictwa biodynamicznego można stosować tylko torf bez jakichkolwiek dodatków mineralnych, tzw. torf nieodkwaszony. Torfu można także dodawać do kompostu i używać do przechowywania preparatów biodynamicznych jako materiału izolującego je od wpływów zewnętrznych. W odróżnieniu od innych źródeł próchnicy, torf nie jest nawozem, choć z upływem czasu, przy wystarczającym dostępie powietrza i wody, ulega bardzo powolnemu rozkładowi. W wyniku tego procesu zawarte w nim pierwiastki przechodzą w formy dostępne dla roślin. Trwa to jednak długo, gdyż torf jest bardzo wolno włączany w procesy glebowe.