Sad

Sekera zalecał rolnikom, którzy chcieli poprawić żyzność swoich gruntów ornych, aby zapoznali się z warunkami panującymi na użytkach zielonych. Zdobyte w ten sposób wiadomości można wykorzystać przy uprawie, nawożeniu pól i zmianowaniu roślin. Podobne znaczenie dla zakładania i prowadzenia sadu lub plantacji krzewów jagodowych ma poznanie warunków, w jakich rosną rośliny leśne. Uprawiane dziś szlachetne odmiany roślin sadowniczych pochodzą bowiem od drzew dziko rosnących w widnych lasach liściastych na obszarach europejskich i azjatyckich. W poprzednim rozdziale omówiono proces powstawania gleby i próchnicy w zdrowym lesie mieszanym, jak również zalety ściółkowania gleby.

Decydującą rolę odgrywa wybór odpowiedniego typu gleby pod sad; można przyjąć, że wszędzie tam, gdzie rosną drzewa leśne, będą rosły drzewa owocowe. Nie ulega wątpliwości, że najlepszymi glebami pod sad są gleby gliniasto–piaszczyste, czarnoziemy, lessy i piaski gliniaste, lecz nie wszystkie ogrody można założyć na takich glebach. Przede wszystkim cała północna część Niemiec, oprócz dolin rzek, gdzie na tłustych madach rozwinęło się sadownictwo, nie ma gleb gliniastych. Największe obszary zajmują gleby lekkie, piaszczyste. Wiadomo, że takie gleby można poprawić przez dodanie kompostu lub wysiew roślin motylkowatych, a gleby zbyt ciężkie można poprawić przez dodanie piasku oraz nawozów organicznych.

Najważniejsze gatunki roślin sadowniczych należą do rodziny różowatych (Rosaceae), np.: jabłoń, grusza, wiśnia, czereśnia, śliwa, brzoskwinia, morela oraz tarnina, jeżyna i truskawka. Wśród nich występują różne formy i odmiany. Nie tylko jabłonie i grusze, ale i inne gatunki wykazują ekologiczne związki z lasem. Na skraju lasu można spotkać tarninę, poziomki, maliny lub jeżyny, a w środku lasu — dzikie czereśnie.

Porzeczki i agrest, cenne gatunki roślin sadowniczych, należą do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae).

Rośliny z rodziny różowatych towarzyszą człowiekowi od zarania ludzkości. Mamy z nimi do czynienia przez cały rok — w postaci kwiatów lub owoców. Ze względu na brak miejsca w ogrodzie nie można uprawiać wszystkich cennych roślin z tej rodziny. Dlatego wcześniej musimy się zastanowić nad wielkością poletka truskawek lub nad miejscem posadzenia malin, które także mogą pełnić funkcję żywopłotu. Dzieci bardzo lubią owoce czereśni i z pewnością chciałyby, aby to drzewo właśnie było w naszym ogrodzie. Przed posadzeniem drzew należy również postanowić, czy będziemy uprawiać drzewa wysokopienne, czy też może lepiej posadzić drzewa karłowe.

Rozmiary i kształt sadu lub plantacji trzeba dostosować do warunków terenowych.